Safra Kesesi Taşı
Safra Kesesi Ne İşe Yarar?
Safra kesesi, karın sağ üst tarafında, karaciğerin alt yüzüne yapışık armut şeklinde bir organdır. Görevi, karaciğerde üretilen safranın bir kısmını açlık halinde depolamak ve yoğunlaştırmaktır. Gıda alımını takiben depo edilmiş safra, safra kanalı yolu ile oniki parmak barsağına geçer ve gıda sindirimi ile yağ ve yağda eriyen vitaminlerin emiliminde rol oynar.
Safra Kesesi Taşı Neden Oluşur?
Safra; kolesterol, lesitin, bilirubin, kalsiyum gibi maddeler içerir. Kimyasal bileşenlerindeki dengenin bozulması, taş oluşumunda başlıca rolü oynar. Safra sıvısındaki çözünürlük azalır ve sıvı yoğunlaşır. Atılması gereken bazı maddeler kristalleşerek çöker. Çöken tanecikler safra kesesi duvarından salgılanan jelatinöz madde ile birleşerek safra çamuru halini alır.Safra kesesinin kasılıp gevşemesinin ve duvar iç yüzü salgı fonksiyonunun bozulmasıyla zaman içinde daha sert bir çekirdek oluşur ve safra taşı haline gelir.
Safra taşları kimlerde sık görülür?
-
Yaş (40 yaş sonrasında safra taşı oluşma riski artmaktadır)
-
Kadın cinsiyet (özellikle sarışın ve açık tenli kadınlar)
-
Hamilelik
-
Obezite (>30kg/m2)
-
Hızlı kilo verilmesi
-
Aile öyküsü (Birinci derece akrabalar)
-
Hareketsiz yaşam tarzı
-
Beslenme faktörleri (Yağ ve kolesterol oranı yüksek diyet)
-
Mide ameliyatı sonrası
-
Kan hastalıkları (Herediter sferositoz, Orak hücreli anemi, Talasemi gibi)
-
Siroz
-
Crohn hastalığı
-
Bazı ilaçlar (Kolesterol ilaçları, östrojen, doğum kontrol ilaçları)
Safra Kesesi Taşında Bulgular
Safra kesesi taşları yıllarca hiçbir şikâyet yapmadan sessiz kalabilir ve sıklıkla karın sağ üst bölgesinde başlayan ve sırta doğru yayılan ağrı ile kendini gösterebilir. Özellikle yemeklerden sonra ani başlayan kramp tarzında ağrı olabileceği gibi iltihaplı durumlarda ağrı sürekli olur ve şiddetinde azalma olmaz, ateş saptanabilir. Bulantı, kusma, iştahsızlık hazımsızlık olabilir. Taşlar safra kanalına düşüp safra yolunda tıkanıklığa neden olursa sarılık görülür. Gastrit, ülser gibi mide rahatsızlıkları ile çok karışır. Uzun zamandır mide ilaçları içmenize rağmen şikayetleriniz de gerileme yok ise safra kesenizde taş olabilir. En kısa zamanda karın Ultrasonografisi yaptırınız.
Safra taşların yol açabileceği 5 ana tablo vardır. Akut kolesistit (safra kesesi iltihabı), Koledokolitiyazis (ana safra kanalı taşı), Pankreatit (Safra taşına bağlı pankreas iltihabı), Safra taşı ileusu (bağırsak tıkanıklığı), Kolanjit (safra yollları iltihabı).
Safra Kesesi Polibi
Safra kesesi duvarının iç tabakasından kaynaklanan mantar şeklinde, saplı-salkımlı biçimdeki milimetrik yumuşak doku kitleleridir. 60 yaşın üstündeki hastalar, safra kesesi taşı ile birlikte bulunan polipler, takipte boyutları hızla artan polipler, boyutu 10 mm’den büyük olan poliplerde kanser gelişim riski olduğundan ameliyat önerilmektedir. Çapı 5-10 mm arası olan poliplere şikayetlerde eşlik ediyorsa ameliyat önerilir.
Safra Kesesi Taşında Tedavi
Hiçbir şikayeti olmayan hastada rastlantısal olarak saptanan safra kesesi taşlarında ve şikayeti olmayan yaşlı hastalara ameliyat önerilmez. Milimetrik, kum ve çamur gibi taşları olan hastalar için ameliyat önerilir. Çünkü bu tür taşlar safra yollarına geçerek tıkanma yapmaya daha müsaittir. Tıkanma sonucunda sarılık, pankreatit daha ciddi ikincil sorunlar gelişebilir. Boyutu 2 cm’den büyük taşlar için de bası etkisiyle safra yollarına hasar verebileceği ve uzun vadede safra kesesi kanseri gelişme riskini artıracağı bilindiğinden ameliyat önerilir.
Tedavi
Mümkün olan en erken zamanda ameliyat olmaktır. Ameliyat ile safra kesesi içerisindeki taşlar ile beraber tamamen alınır. 2 tip ameliyat yapılabilmektedir.
1-Kapalı (Laparoskopik) Kolesistektomi
Karın duvarından yerleştirilen 0,5-1 cm boyutlarındaki özel cihazlar ile kamera eşliğinde yapılan ameliyatlardır. Ameliyatın temeli safra kesesinin tamamının çıkarılmasıdır. Bunun için safra kesesinin kanalı ve damarı titanyum ve plastik zımbalar ile kapatıldıktan sonra kese, karaciğer yatağından ayrıştırılır. İşlem, genel anestezi ile yapılır.
2-Açık Kolesistektomi
Safra kesesi alınması için birinci tercih, laparoskopik ameliyattır. Çok nadir de olsa doğrudan açık ameliyat gereken ya da laparoskopik başlanmış bir ameliyat sırasında açık tekniğe dönülmesinin gerektiği hastalar olabilmektedir. Safra kesesinin iltihabına bağlı dokuların tutulma, kavranmasında zorluklar yaşanması halinde, devam eden iltihaba bağlı ya da geçirilmiş ameliyatlar nedeniyle dokularda ayrılamayan çevresel yapışıklıkların varlığında, Safra yollarının yapısal anormallikleri veya safra yollarına ait ek sorunlar olması halinde ve güvenli görüntü sağlanamaması halinde açık ameliyata dönülür.